Sefer Teilim-Kırım Karayca-Zebur-Yardım Duvası Tefilası

Yardım Duvası-Tefillası

Baş çalğıcı içün. Al-Haşşeminit-Davidniñ Mizmorı.

Qurtar meni, ya HaŞem!
Çünki imanlılar ğayıp oldı,
adam oğullarınıñ arasında işançlılar qalmadı.

Er kes bir-birine yalan ayta,
dudaqları yaltaqlanalar,
yürekleri ekiyuzlüdir,

Er bir yaltaqlanğan ağıznı,
buyük laflar etken tillerni
HaŞem qırıp taşlasın!

Biz tilimiznen yeñecekmiz,
dudaqlarımız biznen!
Kim bizge efendilik yapar?-dey olar.

Fuqareler qıynalalar,
yoqsullar ağlaylar.
Şunıñ içün şimdi turacağım,-dey
HaŞem.

-Olar tuzaqqa tüşürecek adamnı
havfsız yerde saqlaycağım.

HaŞemniñ sözleri,temiz sizlerdir.
Olar topraqtan alınıp, ocaqta
temizlengen,
yedi kere iritilgen kumüşke oşay.

Sen, ya HaŞem, olarnı saqlarsıñ
Sen er vaqıt olarnı boyle adamlardan
qorçalarsıñ.

Adam oğullarınıñ arasında
yaramaylıq yuqarığa koterilgende,
insafsızlar er yerde yureler.

Sefer Teilim-Kırım Karayca-Zebur-Birinci Kitap-5-Qorçalav Duvası-Qorçalav Tefilası

Qorçalav Duası-Tefillası

Baş çalğıcı içün. Al-Hannehilot. Davidniñ mizmorı.

Sözlerimni eşit, ya Ha-Şem,
tüşüncelerimni añla.

Fiğan etken sesimni diñle,
ey, Han ve T-ñrim,
çünki men Saña duva etem.

Saba sesimni eşit, ya Ha-Şem.
Sabadan Seniñ aldıña duvamnı ketirip,
cevapnı umütnen beklerim.

Çünki Sen yamanlıqnı sevgen T-ñri degilsiñ,
yaman adam Seniñ yanıñda yer tapmaz.

Maqtañğan adamlar Seniñ qarşıñda
turmaz.
Qanun bozğanlarnıñ episini korecek kozüñ yoq.

Yalan aytqanlarnı Sen yoq etersiñ.
Ha-Şem qannaz ve yalancı adamlarğa
igrençnen baqar.

Men ise, Seniñ buyük sevgiñ içün,
Seniñ eviñe kirecegim,

Senden qorqıp, muqaddes Sarayıña taraf bel bukecegim.

Meni Seniñ adalet yoluña qoy,
çünki duşmanlarım meni kozeteler.

Seniñ yoluñ ogümde doğru olsun, ya Ha-Şem!

Olarnıñ ağzında doğrulıq yoqtır,
içlerinde ise olüm.
Boğazları-açıq mezar,
oz tillerinen aldatalar.

Ey, Ha-Şem, olarnı cezağa uküm et!
Olarnıñ yaman niyetleri ozlerini  ursun!
Gunaları çoq olğanı içün,
olarnı tışarığa quv,
çünki olar Saña qarşı çıqtılar.

Soñ Saña işanğanlar episi quvansınlar,
daima sevinçnen qıçırsınlar!
Olarnı Ozüñ qorçalaycaqsıñ,
Adıñnı sevgenler Sen içün
şeñlenecekler!

Çünki Sen, ya Ha-Şem,
insaflılarğa yahşılıq yapasıñ.
Seniñ razılığın olarnıñ çevre-çetlerini, qalqan kibi, qorçalay.

Karay Yeraltı Sinagog Mimarisi ve Kökeni

 Neden Karay Sinagogları(Kaalları) yeraltına inşaa edilirdi?
 Bunun sebebi nedir?

Karaylar(Karaim) yüzyıllar boyunca diğer Musevi Cemaatlerinden farklı bir mimari geliştirmişlerdir.
Genelde bilindiği Kadim Karay Sinagogları(Kaalları) her zaman için yerin altında inşaa edilmiştir veya çatısının yeryüzü hizasında olmasına dikkat edilmiştir.

Bu konuda Karay Cemaati içinde olmasa da, Gayri-Karay Musevi topluluklarında çeşitli farklı görüşler ortaya atılmıştır.

Aslında Karayların eski zamanlarda Kaal(Sinagog)larını bu şekilde inşaa etmelerinin tek bir nedeni var. 

Tarihte ilk defa Karayları(Bene Mikra) bir çatı altında toplayan Anan Ben David HaNasi (Menuhato BeGanEden), ilk Karay Sinagogunu Yeruşalayim-Kudüste inşaa ederlerken Teilim Mizmor LeDavid (Hz.Davud'un Mezmurları) 130-1,2. bölümlerinden esinlenmiştir.

Güzel İstanbulumuzda bulunan yaklaşık 1.500 yıllık Karay Sinagogumuz ve Kırım'ın Çıfıt(Çift) Kale Kırk Yer mevkii Bahçesaray(BahçeKaray) şehrindeki Sinagoglarda bu şekilde inşa edilmiştir.

Şu anda hala bu Sinagog Kudüs(Yeruşalayim)'de bulunmaktadır. Yeruşalayim/Kudüs'ün en eski Sinagogu olma özelliğini taşımaktadır. Hala Kudüs/Yeruşalayim Karay Cemaatinin bünyesinde hizmet vermektedir. Şu anda genelde Yisrael'de  yeni yapılmış olan ve yapılmakta olan Karay Sinagoglarında bu adet takip edilmemektedir. Bu Mimari Geleneğin takip edilmemesinin herhangi bir nedeni yoktur.

Mezmur-Mizmor-Teilim-Zebur-Psalmi 130-1,2 Bölümler şu şekildedir.

İbranice Tercümesi; א שִׁיר הַמַּעֲלוֹת: מִמַּעֲמַקִּים קְרָאתִיךָ יְהוָה. ב אֲדֹנָי, שִׁמְעָה בְקוֹלִי: תִּהְיֶינָה אָזְנֶיךָ, קַשֻּׁבוֹת-- לְקוֹל, תַּחֲנוּנָי.

Karaitika Tercümesi; 1.Oido ton anavathmon.-EK VATHEON ekekrakza si, Ad.. 2.Ad.., eisakuzon tis fonizmu. Genithito ta ota su prozehonda eis tin fonon dis deiseoz mu.

Türkçe Tercümesi; 1-Derinliklerden sana sesleniyorum, ya RAB, 2-Sesimi işit, ya Rab, Yalvarışıma iyi kulak ver!

Kırım Karayca Tercümesi; 1-Ya Ad.., terenlikten men Seni çağırdım, 2-Ad.., sesimni eşit! qulaqlarıñ yalvaruvlarıma diqqat etsin!


 

Sefer Teilim-Kırım Karayca-Zebur-Birinci Kitap-4-Aqşam Duvası-Aqşam Tefillası

Aqşam Duvası

Baş çalğıcı içün. Telli çalğı aletlerinde. Davidniñ mizmorı

Seni çağırğanımda, meni eşit,
Ey, Menim adil T-ñrim!
Belãğa oğrağanımda,
Sen maña yardım ettiñ.
Kene maña meramet eyle de,
duvamnı eşit!

Ey, aqaylarnıñ oğulları,
ne vaqıtqace şuretimni masharağa
çevireceksiñiz?
Ne vaqıtqace boş niyetlerni
seveceksiñiz?
Ne vaqıtqace yalan qıdıracaqsıñız?

SELA

Amma biliñiz:
Ha-Şem insaflılarnı Ozü içün ayırıp aldı.
Men Onı çağırğanımda,
Ha-Şem meni eşitir.

Açuvlañğanıñızda, guna yapmañız.
Yatqanıñızda, er bir şeyni yurekleriñizde tüşüniñiz ve tınçlanıñız.

SELA

İnsafnen qorbanlar çalıñız
ve Ha-Şemge işanıñız!

Çoq adamlar:
Kim bizge yahşılıq kosterecek? deyler.
Yüzüñniñ nuru ustümizni yarıqlatsın,
ya Ha-Şem!

Adamlar boğday ve şarap bolluğına quvanalar, lãkin Sen menim yüregime çoqça quvanç qoydıñ!

Aman-esen yatıp yuqlayım,
çünki, tek Sen, ya Ha-Şem,
maña havfsızlıqta yaşamağa yol beresiñ!

Sefer Teilim-Kırım Karayca-Zebur-Birinci Kitap-3-Saba Duvası-Saba Tefillası

Saba Duvası

David oz oğlu Avişalomdan qaçayatqan vaqıtta bu mizmornı ayttı.

Ya Ha-Şem, duşmanlarım ne qadar çoqlaştı!
Çoqları maña qarşı baş kotereler!

Çoqları menim canıma:
T-nri onı qurtarmaz,-deyler. SELA

Amma Sen, ya Ha-Şem,
çevre-çetimde qalqansıñ,
menim şuretimsiñ,
başımnı yuqarığa kotergen-Sensiñ.

Ha-Şem'ñi qıçırıp çağırırım,
ve Oz muqaddes dağından O meni eşitir. SELA

Men yatıp yuqlayım, uyanıp turam,
çünki Ha-Şem meni qorçalay.

Er taraftan maña qarşı çıqqan on
biñlerce adamlar
yüregime qorqu iç kirsetmez.

Ya Ha-Şem, yerinden tur,
qurtar meni, ey, T-ñrim!

Sen episi duşmanlarımnı çengesine urıp,
yaramazlarnıñ tişlerini sındırırsıñ!

Ha-Şem qurtara!
Seniñ razılığıñ halqıñnen olsun!

SELA

Sefer Teilim-Kırım Karayca-Zebur-Birinci Kitap-2-Ha-Şem saylağan Padişa

Ha-Şem saylağan Padişa

Ne içün milletler şamata kotereler?
Ne içün halqlar boş şeylerni aqılğa qoyalar?

Dünya padişaları baş kotereler,
başlıqları birleşip, aqıl tanışalar,
Ha-Şem'ge ve Onıñ Maşiah'ına qarşı çıqalar:

Qana, olarnıñ zıncırlarını bozıp taşlayıq,
olarnıñ buğavlarından azat olayıq!

Koklerde Oturğan kulecek,
Ha-Şem olarnı mashara etecek.

O vaqıt O, açuvnen aytacaq,
ğazaplanıp, olarnıñ yuregine qorqu saçacaq.

Men Padişanı saylap,
muqaddes Çion dağımda onı
yerleştirdim,-deycek.

Men T-ñri'niñ nizamnamesini bildirecegim.
O, Maña dedi: Sen Menim Oğlumsıñ.

Bugun Men Saña Baba oldım.

Menden istep sorasañ,
Men Seni halqlarnıñ saibi yapacağım,
butün yer yüzüni saña bereceğim,
ve o, Seniñ barlığıñ olur.

Demir tayaqnen halqlarnı
tar-mar eteceksiñ,
çölmekçiniñ bardağını kibi, olarnı
parçalaycaqsıñ,-dedi.

Endi, ey, padişalar, aqıllı oluñız!
Ey, dünya yolbaşçıları, ogreniñiz!

Ha-Şem'den qorqıp, Oña hızmet etiñiz,
em de qaltırap, quvanıñız!

Oğlunı urmet etiñiz,
yoqsa Onıñ açuvı tezden alevlenir!
Oña işanğan adamlar ne de bahtlı olurlar!

Sefer Teilim-Kırım Karayca-Zebur-Birinci Kitap-1-Aqiqiy Baht

Sefer Teillim-Birinci Kitap-1

Aqiqiy Baht

Ne de bahtlıdır
yaramazlarnıñ aqılınen yurmegen,
gunakãrlar yoluna tüşmegen,
mısqılcılar toplaşuvında oturmağan adam!

O, Ha-Şem'niñ Qanunında keyf tapa,
gece-kundüz Onıñ Qanunını tüşüne.

Aqqan suvlar yanında saçılğan,
meyvasını oz vaqtında bergen,
yapraqları iç solmağan terek kibidir o adam!
O ne yapsa da, er şeyni becerir!

Yaramaylar boyle degiller,
olar yelde savurılğan toban kibi olurlar.

Şunıñ içün yaramay adamlar qıyamet kunü qurtulıp olamazlar,
gunakãrlar da insaflılarnıñ toplaşuvında olmazlar.

Çünki Ha-Şem insaflılarnıñ yolunı bile;
yaramaylarnıñ yolu ise ğayıp olur.

Sefer Teilim(Zebur)deki Nağmeler-Kırım Karayca

Nağmeler

Yonat elem rehokim (55.1)-uzaq emen tereklerinden kelgen gogercin, ya da uzaqlarda indemeyip oturğan gogercin, dep tercime(targum) etile.

Şoşanim (44.1; 68.1)-zambaqlar manasında. Şuşan edut (59.1); Şoşanim edut (79.1) terminlerini vasiyet zambağı, dep tercime etmege mumkün. Belki, olar baarde qayd etilgen Pesah bayramını hatırlata.

Ayyelet haşşahar (21.1)-saba açılğanı-nı ya da sabanıñ yardımı-nı añlata. Belki bir vaqıtları popular yırnıñ başlanuvıdır.

Almut labben(9.1)-oğulnıñ olümi ya da batırnıñ olümi, dep tercime etmege mumkün. Belki, David tarafından yeñilgen Golyat aqqındalar.

Sela (71 kere Teilim, bir kere Yirmeyanıñ Ağlavı ve uç kere Havaqquq peyğamberniñ kitabında rastkele)-tehnikiy muzıka termini, belki evelde qısqa bir toqtama yapmaq, ya da icra etüv uslüpni deñiştirmek içün qullanılğandır.

Yedutun (38.1; 61.1; 76.1)-David Padişanıñ devrinde Ha-Şem'niñ Çadırı yanında toplanıp yırlağan yırcılarnıñ reberi.

Sefer Teilim(Zebur)deki Çalğı Aletleri-Kırım Karayca

Sefer Teilim- Çalğı Aletleri

Telli çalğı aletlerinde (4.1; 6.1; 53.1; 54.1; 60.1; 66.1; 75.1)-yeudiy termini neginot yırnı telli çalğı aletlerinde icra etilgenini añlata.

Al-Hannehilot (5.1) termini nefesli çalğı aletleri fülüt ya da qavalda icra etilgen yırlarnı añlata.

Al-Haggittit (8.1; 80.1; 83.1) termini Gat şeerinde tüşünip çıqarılğan çalğı aletini, ya da muzıkanıñ bir çeşitini añlatqan termindir. Ondan ğayrı, bu sözniñ targumı(tercümesi) yüzüm ezilgen yer olıp, Çalaşlar(Sukot) bayramını hatırlata.