Mikets-Yosef Fıravunnıñ(Paro) tüşlerini tarifley
Eki yıl keçken soñ fıravun(paro) tüş kordi. İşte, o ,derya çetinde tura. Deryadan guzel korümli ve semiz yedi baş sığır çıqtı ve qamışlıqta otladı. Amma olardan soñ deryadan başqa, çirkin korümli ve arıq yedi baş sığır çıqtı. Deryanıñ yalısında anavı birinci çıqqan sığırlarnıñ yanına turdılar. Çirkin korümli ve arıq sığırlar guzel korümli ve semiz olğan yedi sığırnı aşadılar. Fıravun(Paro) uyandı ve kene yuqlap qaldı. Ekinci tüş kordi: işte, bir sapta yedi tolu ve yahşı başaq osti. Amma, işte, olardan soñ yedi dane boş ve şarqiy yel qurtqan başaq osti. Boş başaqlar yedi dane tolu ve yahşı başaqlarñı yuttılar. Fıravun(Paro) uyandı. İşte, boyle tüş.
Sabasına canı saqılğanı içün, fıravun(paro) Mısırnıñ episi tılsımcılarını ve ikmetli adamlarını ozüne çağırmaq içün haber yolladı. Fıravun(Paro) olarğa oz tüşüni aytıp berdi. Amma fıravunğa onı tariflep bermege kimse tapılmadı. Baş saki fıravunğa aytıp başladı:
-Bugun men gunalarımnı hatırladım. Fıravun oz qullarına açuvlandı ve meni ve baş furuncını saqçılar başlığınıñ evinde saqçılar qoluna bergen edi. Biz: men ve o, bir gecede bir tüş kordik. Er birimiz hususiy manalı tüş kordik. Anda biznen beraber saqçılar başlığınıñ qulu, yaş yeudiy bar edi. Biz oña korgen tüşlerimizni aytıp berdik, ve o , er birimizge tüşümizge kore tarifledi. O, bizge nasıl tariflegen olsa, oyle de oldı. Men yerime qaytarıldım, furuncını ise astılar.
Fıravun Yosefñı çağırmaq içün adamlarnı yolladı. Onı aşıqıp zindandan alıp çıqtılar. O , saçını aldı, urbasını deñiştirdi ve fıravunğa keldi. Fıravun Yosefqe:
-Men tüş kordim, lakin onı kimse tariflep olamay. Sen ise tüş tariflemege bilesiñ dep eşittim,-dedi. Yosef fıravunğa:
-Men degil, fıravunnıñ eyiligine T-ñrı cevapnı berer,-dep cevap berdi. Fıravun Yosefqe:
-Tüşümde, mına, men deryanıñ çetinde turam. Mına, deryadan guzel korümli ve semiz yedi baş sığır çıqtı ve qamışlıqta otladı. İşte, olardan soñ başqa, pek çirkin ve arıq yedi baş sığır çıqtı. Butün Mısır toprağında men oyle, olar dayın, arıqlarnı kormedim. Arıq ve çirkin sığırlar birinci yedi semiz sığırnı aşadılar. Semizleri olarnıñ qursaqlarına kirdiler. Amma olar arıqlarnıñ qursaqlarına kirgenleri kozge korünmey edi. Olar, başındaki kibi, ep arıq ediler. Soñ men uyandım.
Bir daa tüş kordim. İşte, bir sapta yedi dane tolu ve yahşı başaq koterildi. Amma olardan soñ, işte, ince, boş ve şarqiy yel qurutqan yedi dane başaq osti. Boş başaqlar yedi yahşı başaqnı yuttılar. Men bunı tılsımcılarğa ikaye ettim, amma kimse maña tarifley olamadı,-dedi.
Yosef fıravunğa:
-Fıravun tüşleriniñ manası birdir,-dedi.-
T-ñrı ne yapacağını fıravunğa evelden bildirdi. Yedi yahşı sığır-bu yedi yıldır. Yedi yahşı başaq da yedi yıldır: tüş birdir. Olardan soñ çıqqan yedi arıq ve çirkin sığır da yedi yıldır. Em de boş ve şarqiy yel qurutqan yedi başaq- bu açlıqnıñ yedi yılıdır. Mına ne sebepten men fıravunğa: T-ñrı ne yapacağını fıravunğa evelden kosterdi,-dedi. Mına, butün Mısır toprağında buyük bol-bereketiniñ yedi yılı başlay. Olardan soñ yedi yıl açlıq olacaq. Mısır toprağında olğan bol-bereketlik unutılır. Açlıq topraqñı qurutır. Ve yer yüzünde olğan evelki bol-bereketlik soñundan kelgen açlıq içün kozge korünmez. Çünki o , pek ağır olacaqtır. Tüşniñ fıravun(paro) içün eki kere tekrarlanuvı ise- T-ñrınıñ sözü aqiqiy ve T-ñrı bunı tezden yapacağı demektir.
Şimdi ise, fıravun aqıllı ve ikmetli bir adamnı saylap alsın da, Mısır memleketine başlıq etip qoysun. Fıravun(paro) butün Mısır memleketine nezaretçilerni qoymağa ve bol-bereketiniñ yedi yılında Mısır toprağınıñ beş payda bir payını cıymağa emir etsin. Olar bu kelecek yahşı yıllarnıñ episi aşlarnı alsınlar ve şeerlerde fıravunnıñ anbarlarına aşlıq cıysınlar ve qorçalasınlar. Bu aş Mısır toprağında olacaq yedi yıllıq açlıqta, memleket içün qıyın kunlerde yemek olur. Soñ memleket açlıqtan gayıp olmaz.
Yosef- Mısırnıñ ukümdarı
Bunı fıravun ve episi onıñ hızmetçileri begendiler. Fıravun oz hızmetçilerine:
-Biz boyle, o kibi, içinde Muqaddes Ruhu olğan adamnı taparmıznı?-dedi. Soñ fıravun Yosefqe:
T-ñrı bunıñ episini sana açqanı içün, sen kibi aqıllı ne ikmetli adam yoqtır. Evime başlıq olacaqsıñ. Butün halqım sözüñni tutacaq, yalıñız tahtnen men senden buyük olurım,-dedi.
-İşte,-dedi fıravun Yosefqe,-men seni butün Mısır toprağına akimdar etem.
Fıravun, özüniñ qolundan yüzükni çıqarıp, Yosefniñ qoluna kiydirdi. Onıñ ustüne ince ketenden tikilgen urbalar kiydirdi. Boynuna altın zıncır taqtı. Ozüniñ ekinci arabasında onı alıp yurmege ve onıñ ogünden Avreh!-dep qıçırmağa emir etti. Boyleliknen fıravun Yosefni butün Mısır toprağınıñ başlığı etti. Soñ fıravun Yosefqe:
-Men fıravunım. Amma sensiz butün Mısır toprağında kimse ne qolunı, ne ayağını qıbırdatmaz, dedi.
Fıravun yosefqe Çafnat-Paneah degen ad qoydı ve On şeerinde ruhaniy olğan Poti-Peranıñ qızı Asnatqa evlendirdi. Soñ Yosef Mısır toprağı boyu ketti.
Mısır padişası olğan fıravunnıñ yüzü aldına kelgende, Yosef otuz yaşında edi. Soñ Yosef fıravunnıñ yüzü aldından ketti ve butün Mısır toprağını aylanıp çıqtı. Topraq yedi bol-bereketli yıl devamında nomay mahsul bere edi. Mısırda yedi yıl cıyğan butün aşnı, Yosef şeerlerde topladı. Er bir şeerde onıñ etrafında olğan tarlalardan cıyğan aşnı qoydı. Yosef, deñiz qumu dayın, pek çoq zahire topladı. Tap saymaqnı da toqtattı, çünki saymaqnıñ çaresi yoq edi.
Açlıq yılları başlamadan, Yosefniñ eki oğlu oldı. Olarnı oña On şeeriniñ ruhaniy olğan Poti-Peranıñ qızı Asnat doğdı. Yosef birinci oğlunıñ adını Menaşşe qoydı. çünki: T-ñrı maña episi gam-qasevetlerimni ve babamnıñ butün evini unuttırdı,dep-ayta edi. Ekincisine ise Efraim degen ad qoydı, çünki o: Men qıynalğan topraqta T-ñrı meni mahsuldar etti-dep ayta edi.
Mısır toprağında olğan bol-bereketlikniñ yedi yılı keçti. Yosef aytqanı dayın, açlıqnıñ yedi yılı başlandı. Episi memleketlerde açlıq edi. Butün Mısır memleketinde ise zahire bar edi. Amma Mısır toprağında açlıq başlağanda, halq fıravundan otmek sorap, qıyamet qopardı. Fıravun episi mısırlılarğa:
-Yosefqe barıñız da, onıñ sizge aytqanlarını yapıñız,-dedi.
Butün yer yüzünde açlıq edi. Yosef aşlıq anbarlarını açtı ve mısırlılarğa aşlıqnı satıp başladı.
Açlıq ise Mısır toprağında ep kuçlene edi. Yoseften aşlıq satın almaq içün, episi memleketlerden Mısırğa kele ediler, çünki açlıq butün yer yüzünde küçlü edi.
Микец-Ёсеф Фыравуннынъ(Паро) тюшлерини тарифлей
Эки йыл кечкен сонъ фыравун(паро) тюш корди. Иште, о ,дерья четинде тура. Дерьядан гузель корюмли ве семиз еди баш сыгъыр чыкъты ве къамышлыкъта отлады. Амма олардан сонъ дерьядан башкъа, чиркин корюмли ве арыкъ еди баш сыгъыр чыкъты. Дерьянынъ ялысында анавы биринджи чыкъкъан сыгъырларнынъ янына турдылар. Чиркин корюмли ве арыкъ сыгъырлар гузель корюмли ве семиз олгъан еди сыгъырны ашадылар. Фыравун(Паро) уянды ве кене юкълап къалды. Экинджи тюш корди: иште, бир сапта еди толу ве яхшы башакъ ости. Амма, иште, олардан сонъ еди дане бош ве шаркъий ель къурткъан башакъ ости. Бош башакълар еди дане толу ве яхшы башакъларнъы юттылар. Фыравун(Паро) уянды. Иште, бойле тюш.
Сабасына джаны сакъылгъаны ичюн, фыравун(паро) Мысырнынъ эписи тылсымджыларыны ве икметли адамларыны озюне чагъырмакъ ичюн хабер ёллады. Фыравун(Паро) оларгъа оз тюшюни айтып берди. Амма фыравунгъа оны тарифлеп бермеге кимсе тапылмады. Баш саки фыравунгъа айтып башлады:
-Бугун мен гуналарымны хатырладым. Фыравун оз къулларына ачувланды ве мени ве баш фурунджыны сакъчылар башлыгъынынъ эвинде сакъчылар къолуна берген эди. Биз: мен ве о, бир геджеде бир тюш кордик. Эр биримиз хусусий маналы тюш кордик. Анда бизнен берабер сакъчылар башлыгъынынъ къулу, яш еудий бар эди. Биз онъа корген тюшлеримизни айтып бердик, ве о , эр биримизге тюшюмизге коре тарифледи. О, бизге насыл тарифлеген олса, ойле де олды. Мен ериме къайтарылдым, фурунджыны исе астылар.
Фыравун Ёсефнъы чагъырмакъ ичюн адамларны ёллады. Оны ашыкъып зиндандан алып чыкътылар. О , сачыны алды, урбасыны денъиштирди ве фыравунгъа кельди. Фыравун Ёсефкъе:
-Мен тюш кордим, лакин оны кимсе тарифлеп оламай. Сен исе тюш тарифлемеге билесинъ деп эшиттим,-деди. Ёсеф фыравунгъа:
-Мен дегиль, фыравуннынъ эйилигине Т-нъры джевапны берер,-деп джевап берди. Фыравун Ёсефкъе:
-Тюшюмде, мына, мен дерьянынъ четинде турам. Мына, дерьядан гузель корюмли ве семиз еди баш сыгъыр чыкъты ве къамышлыкъта отлады. Иште, олардан сонъ башкъа, пек чиркин ве арыкъ еди баш сыгъыр чыкъты. Бутюн Мысыр топрагъында мен ойле, олар дайын, арыкъларны кормедим. Арыкъ ве чиркин сыгъырлар биринджи еди семиз сыгъырны ашадылар. Семизлери оларнынъ къурсакъларына кирдилер. Амма олар арыкъларнынъ къурсакъларына киргенлери козге корюнмей эди. Олар, башындаки киби, эп арыкъ эдилер. Сонъ мен уяндым.
Бир даа тюш кордим. Иште, бир сапта еди дане толу ве яхшы башакъ котерильди. Амма олардан сонъ, иште, индже, бош ве шаркъий ель къуруткъан еди дане башакъ ости. Бош башакълар еди яхшы башакъны юттылар. Мен буны тылсымджыларгъа икае эттим, амма кимсе манъа тарифлей оламады,-деди.
Ёсеф фыравунгъа:
-Фыравун тюшлерининъ манасы бирдир,-деди.-
Т-нъры не япаджагъыны фыравунгъа эвельден бильдирди. Еди яхшы сыгъыр-бу еди йылдыр. Еди яхшы башакъ да еди йылдыр: тюш бирдир. Олардан сонъ чыкъкъан еди арыкъ ве чиркин сыгъыр да еди йылдыр. Эм де бош ве шаркъий ель къуруткъан еди башакъ- бу ачлыкънынъ еди йылыдыр. Мына не себептен мен фыравунгъа: Т-нъры не япаджагъыны фыравунгъа эвельден костерди,-деди. Мына, бутюн Мысыр топрагъында буюк бол-берекетининъ еди йылы башлай. Олардан сонъ еди йыл ачлыкъ оладжакъ. Мысыр топрагъында олгъан бол-берекетлик унутылыр. Ачлыкъ топракънъы къурутыр. Ве ер юзюнде олгъан эвельки бол-берекетлик сонъундан кельген ачлыкъ ичюн козге корюнмез. Чюнки о , пек агъыр оладжакътыр. Тюшнинъ фыравун(паро) ичюн эки кере текрарланувы исе- Т-нърынынъ сёзю акъикъий ве Т-нъры буны тезден япаджагъы демектир.
Шимди исе, фыравун акъыллы ве икметли бир адамны сайлап алсын да, Мысыр мемлекетине башлыкъ этип къойсун. Фыравун(паро) бутюн Мысыр мемлекетине незаретчилерни къоймагъа ве бол-берекетининъ еди йылында Мысыр топрагъынынъ беш пайда бир пайыны джыймагъа эмир этсин. Олар бу келеджек яхшы йылларнынъ эписи ашларны алсынлар ве шеэрлерде фыравуннынъ анбарларына ашлыкъ джыйсынлар ве къорчаласынлар. Бу аш Мысыр топрагъында оладжакъ еди йыллыкъ ачлыкъта, мемлекет ичюн къыйын кунлерде емек олур. Сонъ мемлекет ачлыкътан гайып олмаз.
Ёсеф- Мысырнынъ укюмдары
Буны фыравун ве эписи онынъ хызметчилери бегендилер. Фыравун оз хызметчилерине:
-Биз бойле, о киби, ичинде Мукъаддес Руху олгъан адамны тапармызны?-деди. Сонъ фыравун Ёсефкъе:
Т-нъры бунынъ эписини сана ачкъаны ичюн, сен киби акъыллы не икметли адам ёкътыр. Эвиме башлыкъ оладжакъсынъ. Бутюн халкъым сёзюнъни тутаджакъ, ялынъыз тахтнен мен сенден буюк олурым,-деди.
-Иште,-деди фыравун Ёсефкъе,-мен сени бутюн Мысыр топрагъына акимдар этем.
Фыравун, озюнинъ къолундан юзюкни чыкъарып, Ёсефнинъ къолуна кийдирди. Онынъ устюне индже кетенден тикильген урбалар кийдирди. Бойнуна алтын зынджыр такъты. Озюнинъ экинджи арабасында оны алып юрмеге ве онынъ огюнден Аврех!-деп къычырмагъа эмир этти. Бойлеликнен фыравун Ёсефни бутюн Мысыр топрагъынынъ башлыгъы этти. Сонъ фыравун Ёсефкъе:
-Мен фыравуным. Амма сенсиз бутюн Мысыр топрагъында кимсе не къолуны, не аягъыны къыбырдатмаз, деди.
Фыравун ёсефкъе Чафнат-Панеах деген ад къойды ве Он шеэринде руханий олгъан Поти-Перанынъ къызы Аснаткъа эвлендирди. Сонъ Ёсеф Мысыр топрагъы бою кетти.
Мысыр падишасы олгъан фыравуннынъ юзю алдына кельгенде, Ёсеф отуз яшында эди. Сонъ Ёсеф фыравуннынъ юзю алдындан кетти ве бутюн Мысыр топрагъыны айланып чыкъты. Топракъ еди бол-берекетли йыл девамында номай махсул бере эди. Мысырда еди йыл джыйгъан бутюн ашны, Ёсеф шеэрлерде топлады. Эр бир шеэрде онынъ этрафында олгъан тарлалардан джыйгъан ашны къойды. Ёсеф, денъиз къуму дайын, пек чокъ захире топлады. Тап саймакъны да токътатты, чюнки саймакънынъ чареси ёкъ эди.
Ачлыкъ йыллары башламадан, Ёсефнинъ эки огълу олды. Оларны онъа Он шеэрининъ руханий олгъан Поти-Перанынъ къызы Аснат догъды. Ёсеф биринджи огълунынъ адыны Менашше къойды. чюнки: Т-нъры манъа эписи гам-къасеветлеримни ве бабамнынъ бутюн эвини унуттырды,деп-айта эди. Экинджисине исе Эфраим деген ад къойды, чюнки о: Мен къыйналгъан топракъта Т-нъры мени махсулдар этти-деп айта эди.
Мысыр топрагъында олгъан бол-берекетликнинъ еди йылы кечти. Ёсеф айткъаны дайын, ачлыкънынъ еди йылы башланды. Эписи мемлекетлерде ачлыкъ эди. Бутюн Мысыр мемлекетинде исе захире бар эди. Амма Мысыр топрагъында ачлыкъ башлагъанда, халкъ фыравундан отмек сорап, къыямет къопарды. Фыравун эписи мысырлыларгъа:
-Ёсефкъе барынъыз да, онынъ сизге айткъанларыны япынъыз,-деди.
Бутюн ер юзюнде ачлыкъ эди. Ёсеф ашлыкъ анбарларыны ачты ве мысырлыларгъа ашлыкъны сатып башлады.
Ачлыкъ исе Мысыр топрагъында эп кучлене эди. Ёсефтен ашлыкъ сатын алмакъ ичюн, эписи мемлекетлерден Мысыргъа келе эдилер, чюнки ачлыкъ бутюн ер юзюнде кучьлю эди.
Genesis Chapter 41 בְּרֵאשִׁית
א וַיְהִי, מִקֵּץ שְׁנָתַיִם יָמִים; וּפַרְעֹה חֹלֵם, וְהִנֵּה עֹמֵד עַל-הַיְאֹר. 1 And it came to pass at the end of two full years, that Pharaoh dreamed: and, behold, he stood by the river.
ב וְהִנֵּה מִן-הַיְאֹר, עֹלֹת שֶׁבַע פָּרוֹת, יְפוֹת מַרְאֶה, וּבְרִיאֹת בָּשָׂר; וַתִּרְעֶינָה, בָּאָחוּ. 2 And, behold, there came up out of the river seven kine, well-favoured and fat-fleshed; and they fed in the reed-grass.
ג וְהִנֵּה שֶׁבַע פָּרוֹת אֲחֵרוֹת, עֹלוֹת אַחֲרֵיהֶן מִן-הַיְאֹר, רָעוֹת מַרְאֶה, וְדַקּוֹת בָּשָׂר; וַתַּעֲמֹדְנָה אֵצֶל הַפָּרוֹת, עַל-שְׂפַת הַיְאֹר. 3 And, behold, seven other kine came up after them out of the river, ill favoured and lean-fleshed; and stood by the other kine upon the brink of the river.
ד וַתֹּאכַלְנָה הַפָּרוֹת, רָעוֹת הַמַּרְאֶה וְדַקֹּת הַבָּשָׂר, אֵת שֶׁבַע הַפָּרוֹת, יְפֹת הַמַּרְאֶה וְהַבְּרִיאֹת; וַיִּיקַץ, פַּרְעֹה. 4 And the ill-favoured and lean-fleshed kine did eat up the seven well-favoured and fat kine. So Pharaoh awoke.
ה וַיִּישָׁן, וַיַּחֲלֹם שֵׁנִית; וְהִנֵּה שֶׁבַע שִׁבֳּלִים, עֹלוֹת בְּקָנֶה אֶחָד--בְּרִיאוֹת וְטֹבוֹת. 5 And he slept and dreamed a second time: and, behold, seven ears of corn came up upon one stalk, rank and good.
ו וְהִנֵּה שֶׁבַע שִׁבֳּלִים, דַּקּוֹת וּשְׁדוּפֹת קָדִים--צֹמְחוֹת, אַחֲרֵיהֶן. 6 And, behold, seven ears, thin and blasted with the east wind, sprung up after them.
ז וַתִּבְלַעְנָה, הַשִּׁבֳּלִים הַדַּקּוֹת, אֵת שֶׁבַע הַשִּׁבֳּלִים, הַבְּרִיאוֹת וְהַמְּלֵאוֹת; וַיִּיקַץ פַּרְעֹה, וְהִנֵּה חֲלוֹם. 7 And the thin ears swallowed up the seven rank and full ears. And Pharaoh awoke, and, behold, it was a dream.
ח וַיְהִי בַבֹּקֶר, וַתִּפָּעֶם רוּחוֹ, וַיִּשְׁלַח וַיִּקְרָא אֶת-כָּל-חַרְטֻמֵּי מִצְרַיִם, וְאֶת-כָּל-חֲכָמֶיהָ; וַיְסַפֵּר פַּרְעֹה לָהֶם אֶת-חֲלֹמוֹ, וְאֵין-פּוֹתֵר אוֹתָם לְפַרְעֹה. 8 And it came to pass in the morning that his spirit was troubled; and he sent and called for all the magicians of Egypt, and all the wise men thereof; and Pharaoh told them his dream; but there was none that could interpret them unto Pharaoh.
ט וַיְדַבֵּר שַׂר הַמַּשְׁקִים, אֶת-פַּרְעֹה לֵאמֹר: אֶת-חֲטָאַי, אֲנִי מַזְכִּיר הַיּוֹם. 9 Then spoke the chief butler unto Pharaoh, saying: 'I make mention of my faults this day:
י פַּרְעֹה, קָצַף עַל-עֲבָדָיו; וַיִּתֵּן אֹתִי בְּמִשְׁמַר, בֵּית שַׂר הַטַּבָּחִים--אֹתִי, וְאֵת שַׂר הָאֹפִים. 10 Pharaoh was wroth with his servants, and put me in the ward of the house of the captain of the guard, me and the chief baker.
יא וַנַּחַלְמָה חֲלוֹם בְּלַיְלָה אֶחָד, אֲנִי וָהוּא: אִישׁ כְּפִתְרוֹן חֲלֹמוֹ, חָלָמְנוּ. 11 And we dreamed a dream in one night, I and he; we dreamed each man according to the interpretation of his dream.
יב וְשָׁם אִתָּנוּ נַעַר עִבְרִי, עֶבֶד לְשַׂר הַטַּבָּחִים, וַנְּסַפֶּר-לוֹ, וַיִּפְתָּר-לָנוּ אֶת-חֲלֹמֹתֵינוּ: אִישׁ כַּחֲלֹמוֹ, פָּתָר. 12 And there was with us there a young man, a Hebrew, servant to the captain of the guard; and we told him, and he interpreted to us our dreams; to each man according to his dream he did interpret.
יג וַיְהִי כַּאֲשֶׁר פָּתַר-לָנוּ, כֵּן הָיָה: אֹתִי הֵשִׁיב עַל-כַּנִּי, וְאֹתוֹ תָלָה. 13 And it came to pass, as he interpreted to us, so it was: I was restored unto mine office, and he was hanged.'
יד וַיִּשְׁלַח פַּרְעֹה וַיִּקְרָא אֶת-יוֹסֵף, וַיְרִיצֻהוּ מִן-הַבּוֹר; וַיְגַלַּח וַיְחַלֵּף שִׂמְלֹתָיו, וַיָּבֹא אֶל-פַּרְעֹה. 14 Then Pharaoh sent and called Joseph, and they brought him hastily out of the dungeon. And he shaved himself, and changed his raiment, and came in unto Pharaoh.
טו וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה, אֶל-יוֹסֵף, חֲלוֹם חָלַמְתִּי, וּפֹתֵר אֵין אֹתוֹ; וַאֲנִי, שָׁמַעְתִּי עָלֶיךָ לֵאמֹר, תִּשְׁמַע חֲלוֹם, לִפְתֹּר אֹתוֹ. 15 And Pharaoh said unto Joseph: 'I have dreamed a dream, and there is none that can interpret it; and I have heard say of thee, that when thou hearest a dream thou canst interpret it.'
טז וַיַּעַן יוֹסֵף אֶת-פַּרְעֹה לֵאמֹר, בִּלְעָדָי: אֱלֹהִים, יַעֲנֶה אֶת-שְׁלוֹם פַּרְעֹה. 16 And Joseph answered Pharaoh, saying: 'It is not in me; God will give Pharaoh an answer of peace.'
יז וַיְדַבֵּר פַּרְעֹה, אֶל-יוֹסֵף: בַּחֲלֹמִי, הִנְנִי עֹמֵד עַל-שְׂפַת הַיְאֹר. 17 And Pharaoh spoke unto Joseph: 'In my dream, behold, I stood upon the brink of the river.
יח וְהִנֵּה מִן-הַיְאֹר, עֹלֹת שֶׁבַע פָּרוֹת, בְּרִיאוֹת בָּשָׂר, וִיפֹת תֹּאַר; וַתִּרְעֶינָה, בָּאָחוּ. 18 And, behold, there came up out of the river seven kine, fat-fleshed and well-favoured; and they fed in the reed-grass.
יט וְהִנֵּה שֶׁבַע-פָּרוֹת אֲחֵרוֹת, עֹלוֹת אַחֲרֵיהֶן, דַּלּוֹת וְרָעוֹת תֹּאַר מְאֹד, וְרַקּוֹת בָּשָׂר: לֹא-רָאִיתִי כָהֵנָּה בְּכָל-אֶרֶץ מִצְרַיִם, לָרֹעַ. 19 And, behold, seven other kine came up after them, poor and very ill-favoured and lean-fleshed, such as I never saw in all the land of Egypt for badness.
כ וַתֹּאכַלְנָה, הַפָּרוֹת, הָרַקּוֹת, וְהָרָעוֹת--אֵת שֶׁבַע הַפָּרוֹת הָרִאשֹׁנוֹת, הַבְּרִיאֹת. 20 And the lean and ill-favoured kine did eat up the first seven fat kine.
כא וַתָּבֹאנָה אֶל-קִרְבֶּנָה, וְלֹא נוֹדַע כִּי-בָאוּ אֶל-קִרְבֶּנָה, וּמַרְאֵיהֶן רַע, כַּאֲשֶׁר בַּתְּחִלָּה; וָאִיקָץ. 21 And when they had eaten them up, it could not be known that they had eaten them; but they were still ill-favoured as at the beginning. So I awoke.
כב וָאֵרֶא, בַּחֲלֹמִי; וְהִנֵּה שֶׁבַע שִׁבֳּלִים, עֹלֹת בְּקָנֶה אֶחָד--מְלֵאֹת וְטֹבוֹת. 22 And I saw in my dream, and, behold, seven ears came up upon one stalk, full and good.
כג וְהִנֵּה שֶׁבַע שִׁבֳּלִים, צְנֻמוֹת דַּקּוֹת שְׁדֻפוֹת קָדִים--צֹמְחוֹת, אַחֲרֵיהֶם. 23 And, behold, seven ears, withered, thin, and blasted with the east wind, sprung up after them.
כד וַתִּבְלַעְןָ הַשִּׁבֳּלִים הַדַּקֹּת, אֵת שֶׁבַע הַשִּׁבֳּלִים הַטֹּבוֹת; וָאֹמַר, אֶל-הַחַרְטֻמִּים, וְאֵין מַגִּיד, לִי. 24 And the thin ears swallowed up the seven good ears. And I told it unto the magicians; but there was none that could declare it to me.'
כה וַיֹּאמֶר יוֹסֵף אֶל-פַּרְעֹה, חֲלוֹם פַּרְעֹה אֶחָד הוּא: אֵת אֲשֶׁר הָאֱלֹהִים עֹשֶׂה, הִגִּיד לְפַרְעֹה. 25 And Joseph said unto Pharaoh: 'The dream of Pharaoh is one; what God is about to do He hath declared unto Pharaoh.
כו שֶׁבַע פָּרֹת הַטֹּבֹת, שֶׁבַע שָׁנִים הֵנָּה, וְשֶׁבַע הַשִּׁבֳּלִים הַטֹּבֹת, שֶׁבַע שָׁנִים הֵנָּה: חֲלוֹם, אֶחָד הוּא. 26 The seven good kine are seven years; and the seven good ears are seven years: the dream is one.
כז וְשֶׁבַע הַפָּרוֹת הָרַקּוֹת וְהָרָעֹת הָעֹלֹת אַחֲרֵיהֶן, שֶׁבַע שָׁנִים הֵנָּה, וְשֶׁבַע הַשִּׁבֳּלִים הָרֵקוֹת, שְׁדֻפוֹת הַקָּדִים--יִהְיוּ, שֶׁבַע שְׁנֵי רָעָב. 27 And the seven lean and ill-favoured kine that came up after them are seven years, and also the seven empty ears blasted with the east wind; they shall be seven years of famine.
כח הוּא הַדָּבָר, אֲשֶׁר דִּבַּרְתִּי אֶל-פַּרְעֹה: אֲשֶׁר הָאֱלֹהִים עֹשֶׂה, הֶרְאָה אֶת-פַּרְעֹה. 28 That is the thing which I spoke unto Pharaoh: what God is about to do He hath shown unto Pharaoh.
כט הִנֵּה שֶׁבַע שָׁנִים, בָּאוֹת--שָׂבָע גָּדוֹל, בְּכָל-אֶרֶץ מִצְרָיִם. 29 Behold, there come seven years of great plenty throughout all the land of Egypt.
ל וְקָמוּ שֶׁבַע שְׁנֵי רָעָב, אַחֲרֵיהֶן, וְנִשְׁכַּח כָּל-הַשָּׂבָע, בְּאֶרֶץ מִצְרָיִם; וְכִלָּה הָרָעָב, אֶת-הָאָרֶץ. 30 And there shall arise after them seven years of famine; and all the plenty shall be forgotten in the land of Egypt; and the famine shall consume the land;
לא וְלֹא-יִוָּדַע הַשָּׂבָע בָּאָרֶץ, מִפְּנֵי הָרָעָב הַהוּא אַחֲרֵי-כֵן: כִּי-כָבֵד הוּא, מְאֹד. 31 and the plenty shall not be known in the land by reason of that famine which followeth; for it shall be very grievous.
לב וְעַל הִשָּׁנוֹת הַחֲלוֹם אֶל-פַּרְעֹה, פַּעֲמָיִם--כִּי-נָכוֹן הַדָּבָר מֵעִם הָאֱלֹהִים, וּמְמַהֵר הָאֱלֹהִים לַעֲשֹׂתוֹ. 32 And for that the dream was doubled unto Pharaoh twice, it is because the thing is established by God, and God will shortly bring it to pass.
לג וְעַתָּה יֵרֶא פַרְעֹה, אִישׁ נָבוֹן וְחָכָם; וִישִׁיתֵהוּ, עַל-אֶרֶץ מִצְרָיִם. 33 Now therefore let Pharaoh look out a man discreet and wise, and set him over the land of Egypt.
לד יַעֲשֶׂה פַרְעֹה, וְיַפְקֵד פְּקִדִים עַל-הָאָרֶץ; וְחִמֵּשׁ אֶת-אֶרֶץ מִצְרַיִם, בְּשֶׁבַע שְׁנֵי הַשָּׂבָע. 34 Let Pharaoh do this, and let him appoint overseers over the land, and take up the fifth part of the land of Egypt in the seven years of plenty.
לה וְיִקְבְּצוּ, אֶת-כָּל-אֹכֶל הַשָּׁנִים הַטֹּבוֹת, הַבָּאֹת, הָאֵלֶּה; וְיִצְבְּרוּ-בָר תַּחַת יַד-פַּרְעֹה, אֹכֶל בֶּעָרִים--וְשָׁמָרוּ. 35 And let them gather all the food of these good years that come, and lay up corn under the hand of Pharaoh for food in the cities, and let them keep it.
לו וְהָיָה הָאֹכֶל לְפִקָּדוֹן, לָאָרֶץ, לְשֶׁבַע שְׁנֵי הָרָעָב, אֲשֶׁר תִּהְיֶיןָ בְּאֶרֶץ מִצְרָיִם; וְלֹא-תִכָּרֵת הָאָרֶץ, בָּרָעָב. 36 And the food shall be for a store to the land against the seven years of famine, which shall be in the land of Egypt; that the land perish not through the famine.'
לז וַיִּיטַב הַדָּבָר, בְּעֵינֵי פַרְעֹה, וּבְעֵינֵי, כָּל-עֲבָדָיו. 37 And the thing was good in the eyes of Pharaoh, and in the eyes of all his servants.
לח וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה, אֶל-עֲבָדָיו: הֲנִמְצָא כָזֶה--אִישׁ, אֲשֶׁר רוּחַ אֱלֹהִים בּוֹ. 38 And Pharaoh said unto his servants: 'Can we find such a one as this, a man in whom the spirit of God is?'
לט וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה אֶל-יוֹסֵף, אַחֲרֵי הוֹדִיעַ אֱלֹהִים אוֹתְךָ אֶת-כָּל-זֹאת, אֵין-נָבוֹן וְחָכָם, כָּמוֹךָ. 39 And Pharaoh said unto Joseph: 'Forasmuch as God hath shown thee all this, there is none so discreet and wise as thou.
מ אַתָּה תִּהְיֶה עַל-בֵּיתִי, וְעַל-פִּיךָ יִשַּׁק כָּל-עַמִּי; רַק הַכִּסֵּא, אֶגְדַּל מִמֶּךָּ. 40 Thou shalt be over my house, and according unto thy word shall all my people be ruled; only in the throne will I be greater than thou.'
מא וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה, אֶל-יוֹסֵף: רְאֵה נָתַתִּי אֹתְךָ, עַל כָּל-אֶרֶץ מִצְרָיִם. 41 And Pharaoh said unto Joseph: 'See, I have set thee over all the land of Egypt.'
מב וַיָּסַר פַּרְעֹה אֶת-טַבַּעְתּוֹ מֵעַל יָדוֹ, וַיִּתֵּן אֹתָהּ עַל-יַד יוֹסֵף; וַיַּלְבֵּשׁ אֹתוֹ בִּגְדֵי-שֵׁשׁ, וַיָּשֶׂם רְבִד הַזָּהָב עַל-צַוָּארוֹ. 42 And Pharaoh took off his signet ring from his hand, and put it upon Joseph's hand, and arrayed him in vestures of fine linen, and put a gold chain about his neck.
מג וַיַּרְכֵּב אֹתוֹ, בְּמִרְכֶּבֶת הַמִּשְׁנֶה אֲשֶׁר-לוֹ, וַיִּקְרְאוּ לְפָנָיו, אַבְרֵךְ; וְנָתוֹן אֹתוֹ, עַל כָּל-אֶרֶץ מִצְרָיִם. 43 And he made him to ride in the second chariot which he had; and they cried before him: 'Abrech'; and he set him over all the land of Egypt.
מד וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה אֶל-יוֹסֵף, אֲנִי פַרְעֹה; וּבִלְעָדֶיךָ, לֹא-יָרִים אִישׁ אֶת-יָדוֹ וְאֶת-רַגְלוֹ--בְּכָל-אֶרֶץ מִצְרָיִם. 44 And Pharaoh said unto Joseph: 'I am Pharaoh, and without thee shall no man lift up his hand or his foot in all the land of Egypt.'
מה וַיִּקְרָא פַרְעֹה שֵׁם-יוֹסֵף, צָפְנַת פַּעְנֵחַ, וַיִּתֶּן-לוֹ אֶת-אָסְנַת בַּת-פּוֹטִי פֶרַע כֹּהֵן אֹן, לְאִשָּׁה; וַיֵּצֵא יוֹסֵף, עַל-אֶרֶץ מִצְרָיִם. 45 And Pharaoh called Joseph's name Zaphenath-paneah; and he gave him to wife Asenath the daughter of Poti-phera priest of On. And Joseph went out over the land of Egypt.--
מו וְיוֹסֵף, בֶּן-שְׁלֹשִׁים שָׁנָה, בְּעָמְדוֹ, לִפְנֵי פַּרְעֹה מֶלֶךְ-מִצְרָיִם; וַיֵּצֵא יוֹסֵף מִלִּפְנֵי פַרְעֹה, וַיַּעֲבֹר בְּכָל-אֶרֶץ מִצְרָיִם. 46 And Joseph was thirty years old when he stood before Pharaoh king of Egypt.--And Joseph went out from the presence of Pharaoh, and went throughout all the land of Egypt.
מז וַתַּעַשׂ הָאָרֶץ, בְּשֶׁבַע שְׁנֵי הַשָּׂבָע--לִקְמָצִים. 47 And in the seven years of plenty the earth brought forth in heaps.
מח וַיִּקְבֹּץ אֶת-כָּל-אֹכֶל שֶׁבַע שָׁנִים, אֲשֶׁר הָיוּ בְּאֶרֶץ מִצְרַיִם, וַיִּתֶּן-אֹכֶל, בֶּעָרִים: אֹכֶל שְׂדֵה-הָעִיר אֲשֶׁר סְבִיבֹתֶיהָ, נָתַן בְּתוֹכָהּ. 48 And he gathered up all the food of the seven years which were in the land of Egypt, and laid up the food in the cities; the food of the field, which was round about every city, laid he up in the same.
מט וַיִּצְבֹּר יוֹסֵף בָּר כְּחוֹל הַיָּם, הַרְבֵּה מְאֹד--עַד כִּי-חָדַל לִסְפֹּר, כִּי-אֵין מִסְפָּר. 49 And Joseph laid up corn as the sand of the sea, very much, until they left off numbering; for it was without number.
נ וּלְיוֹסֵף יֻלַּד שְׁנֵי בָנִים, בְּטֶרֶם תָּבוֹא שְׁנַת הָרָעָב, אֲשֶׁר יָלְדָה-לּוֹ אָסְנַת, בַּת-פּוֹטִי פֶרַע כֹּהֵן אוֹן. 50 And unto Joseph were born two sons before the year of famine came, whom Asenath the daughter of Poti-phera priest of On bore unto him.
נא וַיִּקְרָא יוֹסֵף אֶת-שֵׁם הַבְּכוֹר, מְנַשֶּׁה: כִּי-נַשַּׁנִי אֱלֹהִים אֶת-כָּל-עֲמָלִי, וְאֵת כָּל-בֵּית אָבִי. 51 And Joseph called the name of the first-born Manasseh: 'for God hath made me forget all my toil, and all my father's house.'
נב וְאֵת שֵׁם הַשֵּׁנִי, קָרָא אֶפְרָיִם: כִּי-הִפְרַנִי אֱלֹהִים, בְּאֶרֶץ עָנְיִי. 52 And the name of the second called he Ephraim: 'for God hath made me fruitful in the land of my affliction.'
נג וַתִּכְלֶינָה, שֶׁבַע שְׁנֵי הַשָּׂבָע, אֲשֶׁר הָיָה, בְּאֶרֶץ מִצְרָיִם. 53 And the seven years of plenty, that was in the land of Egypt, came to an end.
נד וַתְּחִלֶּינָה שֶׁבַע שְׁנֵי הָרָעָב, לָבוֹא, כַּאֲשֶׁר, אָמַר יוֹסֵף; וַיְהִי רָעָב בְּכָל-הָאֲרָצוֹת, וּבְכָל-אֶרֶץ מִצְרַיִם הָיָה לָחֶם. 54 And the seven years of famine began to come, according as Joseph had said; and there was famine in all lands; but in all the land of Egypt there was bread.
נה וַתִּרְעַב כָּל-אֶרֶץ מִצְרַיִם, וַיִּצְעַק הָעָם אֶל-פַּרְעֹה לַלָּחֶם; וַיֹּאמֶר פַּרְעֹה לְכָל-מִצְרַיִם לְכוּ אֶל-יוֹסֵף, אֲשֶׁר-יֹאמַר לָכֶם תַּעֲשׂוּ. 55 And when all the land of Egypt was famished, the people cried to Pharaoh for bread; and Pharaoh said unto all the Egyptians: 'Go unto Joseph; what he saith to you, do.'
נו וְהָרָעָב הָיָה, עַל כָּל-פְּנֵי הָאָרֶץ; וַיִּפְתַּח יוֹסֵף אֶת-כָּל-אֲשֶׁר בָּהֶם, וַיִּשְׁבֹּר לְמִצְרַיִם, וַיֶּחֱזַק הָרָעָב, בְּאֶרֶץ מִצְרָיִם. 56 And the famine was over all the face of the earth; and Joseph opened all the storehouses, and sold unto the Egyptians; and the famine was sore in the land of Egypt.
נז וְכָל-הָאָרֶץ בָּאוּ מִצְרַיְמָה, לִשְׁבֹּר אֶל-יוֹסֵף: כִּי-חָזַק הָרָעָב, בְּכָל-הָאָרֶץ. 57 And all countries came into Egypt to Joseph to buy corn; because the famine was sore in all the earth.
